Nedir bu Zephyr?
Zephyr, günümüzde popüler bir RTOS ekosistemidir. Sadece bir RTOS, Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi, değil bir ekosistem, adeta bir framework’tür. Örneğin yine popüler bir RTOS olan FreeRTOS’u ele alacak olursak FreeRTOS ağırlıklı olarak temel kernel fonksiyonlarını sunan bir projedir. Her ne kadar Amazon’un AWS IoT hizmetleri için FreeRTOS’u desteklemesi ile kütüphane tarafı biraz daha genişlese de Zephyr gibi bir ekosistem sunmadığını söylemek bence yanlış olmaz. Elbette bu salt iyi ya da kötü bir şey değildir, mühendisliğin neredeyse tüm sorularında olduğu gibi cevap duruma göre değişir.
Zephyr’in kalbinde elbette tüm RTOS projelerinde olduğu gibi bir kernel yani çekirdek yer almaktadır. Yine bu kernel ile beraber yazılımcıya sunulan birçok kütüphane ve katman da vardır.
Zephyr ile beraber sadece bir RTOS kernel değil aynı zamanda birçok üst katman bileşen de sunulmaktadır.
Zephyr’in özellikle connectivity açısından güçlü olduğunu söyleyebilirim. Birçok kablolu ve kablosuz bağlantı protokolüne ve bu bağlantılar üzerinde çalışan daha üst seviye protokollere ihtiyaç duyan uygulamalar, Zephyr ile görece kolay yazılabilir.
Kconfig, Devicetree ve West
Eğer gömülü Linux ile uğraşıyorsanız Zephyr’de size tanıdık gelecek çeşitli bileşenler göreceksiniz: Kconfig ve Devicetree. Zephyr, düşük kaynak içeren MCU’ları da hedefleyen bir RTOS olmasına rağmen gömülü Linux geliştirme sürecinde bulunan çeşitli akışları bünyesinde barındırır. Bunlardan en belirgin olanı Devicetree’dir. Bir Zephyr projesinde de MCU ve ona bağlı olan donanımlar Devicetree aracılığı ile tanıtılır. Zephyr’de, device driver modeli bulunmaktadır. Projede ayrıca konfigürasyon işlemleri için yine Linux kernel’de de kullanılan Kconfig kullanılmaktadır.
Zephyr’de bir de Python temelli
west isimli bir meta tool
bulunmaktadır. Bu araç aslında bir Zephyr tabanlı proje yaparken işleri koordine
etmeye yarar. Projeyi oluşturma, projedeki dependency’leri Git repoları
üzerinden çekme, projeyi derleme, derlenmiş projeyi karta atma yani flaşlama
(bu terimi pek sevmiyorum ama flashing olarak da resmi dokümanlarda geçiyor.
Gençler de kullanıyor bu terimi ama ben bir ısınamadım bir türlü) işlemleri
west üzerinden yapılabilmektedir.
Zephyr’e genel olarak ele aldığımızda projenin Yocto, Buildroot gibi gömülü Linux geliştirmeye yönelik projeler gibi, hatta belki onlardan da fazla, kapsamlı bir proje olduğunu söyleyebiliriz. İşte bu yüzde Zephyr sadece bir RTOS değil bir RTOS ekosistemidir. Elbette bu giriş yazısında bahsedemediğim irili ufaklı başka özellikleri de vardır.
Tarihçe
Zephyr’in temelleri DSP’ler için geliştirilen Virtuoso RTOS isimli başka bir projeye dayanmaktadır. Bu proje Belçikalı Eonic Systems tarafından geliştirilmiştir. 2001 yılında Wind River Systems bu firmayı satın almıştır. 2015’te Wind River Systems, projenin adını Rocket olarak değiştirmiş ve açık kaynak hale getirimiştir. Wind River’ın meşhur ürünlerinden biri yine bir RTOS olan VxWorks’tür. VxWorks’ün aksine Rocket daha küçük bellek alanına ihtiyaç duymaktadır ve küçük cihazla için uygundur. VxWorks tipik olarak 200 KB civarı belleğe ihtiyaç duyarken Rocket 4 KB bellek ile çalışabilmektedir.
2016 itibariyle Rocket projesi Linux Foundation’un kanatları altına girmiş ve adı Zephyr olmuştur. Wind River, Rocket’i satmaya devam etmiş ve adeta Rocket, Zephyr’in ticari versiyonu olmuştur.
Günümüzde Zephyr, Apache 2.0 lisansı ile yayınlanan bir açık kaynak projedir ve ticari amaçlarla kullanılabilir.
Zephyr, adını Zephyrus, yani Zefiros tan alır. Kendisi, Yunan
mitolojisinde “batı” rüzgarı tanrısıdır. west isimli aracı hatırladınız değil
mi… 😉 Tam net bir kaynak bulamasam da ben bunla bir bağlantı kurdum kafamda.
Git reposu: https://github.com/zephyrproject-rtos/zephyr
C dilinde yazılmış olup, C ve C++ dilinde uygulama geliştirmeyi destekler. Özellikle Mart 2025’te yayınlanan 4.1.0 sürümü ile beraber Rust ile uygulama yazma da daha deneysel olarak getirilmiştir. Güncel durumda Zephyr’in kendisini Rust ile yazma gibi bir plan yoktur. [1]
Versiyon v1.6 öncesi microkernel yapısında iken 2016 yılında v1.6 ile beraber monolithic kernel yapısına geçilmiştir. [2]
Kasım 2024’te yayınlanan v4.0.0 sürümü ile beraber projede 100bin’in üzerinde commit yapılmış ve 2500’den fazla geliştirici projeye katkı sunmuştur. [3] Diğer açık kaynak RTOS’lara kıyasla Zephyr birim zamanda en çok katkı sunulan projedir. [4] Elbette bu gerçek, Zephyr’in sizin durumunuzda en iyi tercih olacağı anlamına gelmez. Hype olan şeylere her zaman atlamak iyi değildir ❗
💭 Yorumlar
Yorum altyapısı giscus tarafından (evet tarafından!) sağlanmaktadır. Yorum yazabilmek için GitHub hesabınız üzerinden giriş yapmanız gerekmektedir. Yorumlar, Github Discussions üzerinde saklanmaktadır.
fec264f4-d4ff-4d70-8441-41081fc12e51