Liste, List Veri Yapısı - 1 (YARIM)

13-1.40.50

Python’da built-in veri yapıları içerisinde açık ara en çok kullanılanı liste yani list veri yapısıdır. Birçok dildeki array yani dizi veri yapısına benzemektedir, ama sadece benzer.

Aralarında öncelik ve sonralık ilişkisi olan veri yapılarına tipik olarak liste denmektedir veri yapıları ve algoritma dünyasında.

Listeler elemanlara sahiptir ve elemanların birer indeks, indis yani index değeri vardır ve elimizde bir liste nesnesi var ise biz indeks belirterek belli bir elemana erişebiliriz.

Liste yaratmanın çeşitli yolları vardır ama en çok kullanılanı köşeli parantez yani [] kullanımıdır. Köşeli parantez içerisinde , atomu ile ayrılmış ifadeler girilirse bir liste nesnesi yaratılır. Örneğin

>>> x = [10, 20, 30]

>>> type(x)
<class 'list'>

ile bir liste yaratmış olduk. Elbette bunlar sabit olmak zorunda değildir.

>>> a = 10
>>> b = 20
>>> c = 30

>>> x = [a, b, c]

>>> type(x)
<class 'list'>

şeklinde de liste oluşturabiliriz, eleman yerine ifadeler yazabiliriz. Ama burada genelde sabit ifadelerin kullanıldığını söyleyebiliriz.

---

Python’da C gibi dillerin aksine, dilin dinamik tür sistemine sahip bir dil olmasının verdiği avantaj ile de, listeler içerisinde türler karıştırılabilir.

>>> x = ['alper', 3.14, 3+4j, False, None]

>>> type(x)
<class 'list'>

>>> print(x)
['alper', 3.14, (3+4j), False, None]

gibi karışık türden eleman barındılar listeler tanımlayabiliriz. Ama elemanların aynı türden olması daha yaygın bir durumdur.

Liste Elemanlarına Erişim, [] Operatörü

Listelerin bellirli bir elemanına [] operatörü ile erişebiliriz. Eriştiğimiz elemanları bağımsız nesneler gibi kullanabiliriz. İndeks, C dilinde olduğu gibi 0 değerinden başlar. Bu durumda n elemanlı bir listenin son elemanının indeksi de n-1 olmaktadır. Köşeli parantez içerisine bir ifade yerleştirilebilir. Örneğin x bir liste belirtiyorsa biz x[4], x[i + 2], x[i + k + 1] gibi kullanımlar oluşturabiliriz.

[] içerisindeki ifadenin türü int olmalıdır. (ya da slice)

>> x = [10, 20, 30]

>>> x[0]
10

>>> x[0+1]
20

>>> x[2*1]
30

>>> x[2/1]
Traceback (most recent call last):
  File "<stdin>", line 1, in <module>
TypeError: list indices must be integers or slices, not float

/ operatörünün operandları int olsa bile float türden değer ürettiğinden 2/1 geçersiz bir indeks ifadesidir.

IndexError Exception

Bir listenin olmayan elemanına erişirsek IndexError exception oluşur.

>>> x = [10, 20, 30]

>>> x[4]
Traceback (most recent call last):
  File "<stdin>", line 1, in <module>
IndexError: list index out of range

“Adres Tutan Dizi”

Bir liste içerisinde elemanların kendileri değil aslında adresleri tutulmaktadır. Yani listeleri biz nesnelerin adreslerinden oluşan bir dizi, array, olarak düşünebiliriz.

Örneğin

>>> x = ['alper', 0.1, None]

>>> id(x)
133236395691200

>>> id(x[0])
133236415952432

>>> id(x[1])
133236425232528

>>> id(x[2])
95132527875040

Burada her bir eleman adeta birer pointer’dır.

Listeler değiştirilebilir

Türleri immutable yani değiştirilemez ve mutable yani değiştirilebilir diye ikiyi ayırmıştık. Şimdiye kadar temel türleri gördük, 6 adet, bunların hepsi immutable türdür. Şimdi ilk defa değiştirilebilir bir tür görüyoruz. Liste türü değiştirilebilir bir türdür.

>>> x = [10, 20, 30]

>>> print(x)
[10, 20, 30]

>>> x[0] = 5

>>> print(x)
[5, 20, 30]

Ama id() bakarsak bu noktada değerin değiştiğini görmek olasıdır.

>>> x = [10, 20, 30]

>>> id(x[0])
133236428964368

>>> x[0] = 5
>>> id(x[0])
133236428964208

Burada x[0] artık başka nesnesi gösteriyor aslında. Yan listenin değiştirilebilir olması aslında farklı nesneleri gösterebildiği anlamına gelir. Gösterdiği o nesnenin kendisinin değiştirilebilir olduğu anlamına gelmez.

len() built-in Fonksiyonu

Bir listedeki eleman sayısını len() built-in fonksiyonu ile elde edebiliriz. Bu fonksiyon bize bir int değer döner.

>>> x = [10, 20, 30]

>>> len(x)
3

>>> x[len(x)-1]
30

Boş Liste

Boş liste de söz konusu olabilir, uzunluğu 0 eleman olmaktadır.

>>> x =[]
>>> len(x)
0

list()

Daha önceden biraz gördük ama T bir tür olmak üzere T() hem T türüne bir dönüşüm yapıyordu ama aynı zamanda T türünden bir nesne yaratmaktadır. Aslında şimdiye kadar gördüğümüz türler de birer sınıftır ama bu detaylara henüz girmedik. Nasıl int() ile değeri 0 olan bir int nesne yaratıyorsak list() ile de boş bir liste almaktayız. Yani a = list() ile a = [] özdeş ifadelerdir.

>>> x = list()

>>> len(x)
0

>>> type(x)
<class 'list'>

---

list sınıfının tür fonksiyonu olan list() fonksiyonuna biz dolaşılabilir bir nesne verebiliriz. Bu durumda bu nesne dolaşılır ve dolaşım türünden elde edilen değerler ile liste oluşturulur. Örneğin str nesnelerinin bir dolaşılabilir nesne olduğunu söylemiştik. Yani str sınıfı dolaşılabilir bir sınıftır. Bir str nesnesi dolaşıldığı zaman tek tek karakterler str olarak elde edilir.

>>> s = 'alper'
>>> x = list(s)

>>> len(x)
5

>>> x[2]
'p'

>>> type(x[2])
<class 'str'>

Örneğin burada 5 elemanlı bir liste oluşmuştur. Her bir elemanda türü str olan bir karakter vardır.

int türü dolaşılabilir bir nesne olmadığı için list() fonksiyonunu bir int türü ile çağıramayız. Bu durumda TypeError exception oluşur.

>>> list(12)
Traceback (most recent call last):
  File "<stdin>", line 1, in <module>
TypeError: 'int' object is not iterable

“list sınıfı da dolaşılabilir.”

list sınıfı da iterable bir sınıftır, yani o özellikte nesneler türetir. Peki listeyi dolaşınca ne elde ederiz? Bu durumda içerisindeki elemanları dolaşmış oluruz.

>>> x = [10, 20 , 30]
>>> y = list(x)

>>> x is y
False

>>> x[0] is y[0]
True

Burada gördüğümüz üzere aslında x[0] ile y[0] aynı nesneyi göstermektedir.

list Nesnelerinin Bellek Orgranizasyonları

a = [10, 'alper', 3.14] dersek her bir liste elemanı da bir adres tutmaktadır. Sırası ile 10 değerli int nesnenin adresi, 'alper' değerli str nesnenin adresi ve 3.14 değerli float nesnenin adresi tutulmaktadır.

Python dili liste elemanlarının adreslerinin de ardışıl olma zorunluğunu getirmemektedir. C’de dizi elemanlarının adresleri ardışıldır, Python’da ise böyle olmak zorunda değildir. Ama tipik olarak, CPython örneği, listeyi bir pointer array yani pointer dizisi olarak düşünebiliriz. Elimizde void *a[3] varmış gibi düşünebiliriz.

a nın gösterdiği adres a[0] ın gösterdiği adres genelde aynı olmaz. a liste nesnesinin adresini tutar iken a[0] ilk elemanın gösterdiği nesnenin adresini tutar. C dilinden gelenler için bu farklı gelebilir.

>>> a = [10, 'alper', 3.14]

>>> a is a[0]
False

14.0.00.00

💭 Yorumlar

Yorum altyapısı giscus tarafından (evet tarafından!) sağlanmaktadır. Yorum yazabilmek için GitHub hesabınız üzerinden giriş yapmanız gerekmektedir. Yorumlar, Github Discussions üzerinde saklanmaktadır.

e267304f-958d-4bd6-a0b7-81aa4f4c24a1